Υπό ασφαλή κριτήρια, κι έχοντας σφραγίσει την παραμονή του στη σφαίρα του κλασικού, το “Touch of Evil” θα μπορούσε να θεωρηθεί ο καρπός της πρόσμειξης ενός επαναστατικού και, για την εποχή του πρωτοπόρου, πολιτικού στοχασμού με την ατμοσφαιρική και περιπλανητική διάθεση ενός φιλμ νουαρ, που δεν διστάζει να γίνει άμεσα επικριτικό προωθώντας αυξητικά στην έκταση του, μια αναπτυγμένη νοηματική εξέλιξη.
Eίναι από τις λίγες φορές που το πλάνο του Orson Welles είναι άμεσα εμφανές μέσα από τη σκηνοθετική του οπτική: Τέρμα πια οι καρικατούρες ενός κινηματογραφικού σύμπαντος «για τα μάτια του κόσμου» που αποτρέπουν το μηνυματικό στοιχείο να προωθηθεί ηχηρά στην επιφάνεια της κεντρικής ιδέας του έργου του.
Το πέρασμα σε ένα άμεσο κοινωνικοπολιτικό κατηγορώ (όπως και στο “Citizen Kane” το 1941) προμηνύει την οριστική πλέον σηματοδότηση των φιλμ από τη οπτικοποίηση μιας πλήρως καταρτισμένης σεναριακής ιδέας, που απαιτεί ένα στόρυ για να βγει στην επιφάνεια κι έναν δέκτη για να την απορροφήσει. Το εγχείρημα αυτό, βρίσκει απλούστευση στην τάση του ανθρώπου να διαφοροποιείται από αυτό που καλείται «καθιερωμένο» και «παγιωμένο».
Για πολλά χρόνια ο ρόλος των αστυνομικών αρχών ήταν χτισμένος στην καθολική αποδοχή του ως «το όργανο της τιμής», που μπορεί να επικαλεστεί έννομα τη χρήση βίας προκειμένου να αποκαταστήσει την κοινωνική ισορροπία που έχει επιβληθεί από το νόμο.
Τι γίνεται, όμως, όταν η ανάγκη για προσωπική εξουσία γίνεται τελικά φορέας αποδέσμευσης από το καθήκον κοινωνικής εξουσίας;
Ή εκ του αντιθέτου, πώς αντισταθμίζεται η κοινωνική αταξία όταν οι εκτελεστές της είναι αυτοί που την οξύνουν;
Απλούστατα, δεν αντισταθμίζεται, παραχωρώντας στην έννοια «δικαιοσύνη» υποκειμενική χροιά.
Στα πλαίσια ενός σκοτεινού και υπόγειου παιχνιδιού αρχομανίας, ο Orson Welles ωθεί τον θεατή του να πάρει τα ηνία στα χέρια του, υιοθετώντας μια αντιμετώπιση διπλής αρμοδιότητας: Δεν αρκεί μόνο η αναγνώριση της δολοπλοκίας κάθε ανθρώπινου μυαλού, ανεξαρτήτως της κοινωνικής του θέσης, όσο και η αναζήτηση εξακριβωμένων ψυχολογικών βάσεων στις οποίες στηρίζεται η εκδήλωση κάθε αποκλίνουσας συμπεριφοράς.
Η επαγγελματική ταυτότητα κατασκευάζει εξ’ ολοκλήρου μια εξωτερική «μάσκα», κατευθύνοντας την πολιτική συνείδηση στο «θέατρο» της.
Η έξοδος από το «θέατρο» είναι υπεκφυγή.
Η αποδόμηση του «θεάτρου» είναι η λύση.
Ανοίγοντας τις σκέψεις του, σε μια αναλυτικά επιχειρηματολογημένη, ρεαλιστική ιδέα, ο Orson Welles αφήνει το στίγμα του με την θεώρησή του, αλλά όχι τόσο με την πρακτική εφαρμογή της.
Ίσως γιατί οι προσωπικές καταθέσεις ψυχής, ακόμα και σε μια ευρέος φάσματος τέχνη όπως το σινεμά, απαιτούν μια τεχνοκρατική θυσία.
Στους κινηματογράφους σε επανέκδοση από 24 Αυγούστου.
Νικόλ Φιλιπποπούλου.
1.jpg)
