Την προηγουμένη βδομάδα είδαμε την ταινία The last day of the summer και τονίσαμε τον τρόπο με τον οποίο ο ίδιος ο χώρος μπορεί να γίνει πρωταγωνιστής σε μια ταινία.
Σήμερα στο FilmBoy, το δεύτερο μέρος της μικρής ενότητας Πολωνικό σινεμά.
H ταινία του Henryk Szaro, “A Strong Man” (Mocny Czlowiek) θεωρείται η κορυφαία Πολωνική ταινία της περιόδου του βωβού κινηματογράφου.
Πρόκειται για κινηματογραφική μεταφορά μιας μικρής νουβέλας του – επίσης Πολωνού - συγγραφέα Stanislaw Przybyszewsky (Στάνισλαβ Πζιμπισέβσκι).
Η πλοκή
Ο Henryk Bieleck είναι ένας μέτριας αξίας και αναγνώρισης δημοσιογράφος που ονειρεύεται τη δόξα και τον πλούτο.
Έτσι, δε διστάζει να οδηγήσει τον άρρωστο φίλο του και συγγραφέα Jerzy Gorski στον θάνατο, προκειμένου να κλέψει το χειρόγραφο του νέου του βιβλίου και να το παρουσιάσει ως δικό του έργο.
Πράγματι, η αναγνώριση και τα χρήματα έρχονται μετά την έκδοση του βιβλίου με τίτλο «Μοcny Czlowiek».
Η υποκρισία και η ανηθικότητα είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του κεντρικού ήρωα, που απολαμβάνει τις τιμές και τις πολυτέλειες που κέρδισε χωρίς καθόλου κόπο.
Η σύζυγός του, Lucja, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας στη δολοφονία και την κλοπή που διέπραξε ο άντρας της, μοιάζει να μοιράζεται μαζί του τις ίδιες «αξίες» της υποκρισίας, της ανηθικότητας και του εύκολου πλουτισμού.
Έτσι, εκβιάζει τον άντρα της ζητώντας του ως μοναδικό αντάλλαγμα για τη σιωπή της να την αγαπά για το υπόλοιπο της ζωής τους.
Όμως ο Henryk θα γνωρίσει μια γυναίκα της λεγόμενης «υψηλής κοινωνίας», τη Nina, θα την ερωτευτεί και οι δραματικές συγκρούσεις δεν θα αργήσουν να έρθουν.
Η ταινία, παρότι είναι βωβή όπως προείπαμε, μιλάει με χίλιους δύο άλλους τρόπους.
Πέρα από τις - λιγοστές αλλά απαραίτητες - καρτέλες που διακόπτουν τη ροή της ταινίας για να παρουσιάσουν αποσπάσματα του διαλόγου και ορισμένες διευκρινήσεις για τους χαρακτήρες του έργου, ο Πολωνός σκηνοθέτης χρησιμοποιεί με αριστουργηματικό τρόπο στοιχεία του γαλλικού ιμπρεσιονισμού όσο και του γερμανικού εξπρεσιονισμού.
Η κινηματογράφηση
- Οι διπλοτυπίες (ταυτόχρονη προβολή πολλών εικόνων η μία πάνω στην άλλη, έως και 8 ταυτόχρονα στην συγκεκριμένη ταινία) άλλοτε παρουσιάζουν με περίσσια εξωστρέφεια το κλίμα της νυχτερινής ζωής της πόλης (Βαρσοβία), άλλοτε πάλι με την ίδια ευγλωττία και καθαρότητα αποκαλύπτουν τη ροή των εσωτερικών εικόνων, αναμνήσεων και ενοχών που νιώθει ο κεντρικός ήρωας.
- Σε άλλες περιπτώσεις, οι διπλοτυπίες χρησιμοποιούνται για να ενώσουν, συνειρμικά, διαφορετικά επεισόδια της ταινίας (παρόν με παρελθόν) ώστε να εμφανίσουν σχέσεις και ομοιότητες καθοριστικές για την εξέλιξη της πλοκής.
Αυτή η συστηματική χρήση των διπλοτυπιών, σε συνδυασμό με την κάμερα που κινείται ακολουθώντας δυναμικά τις κινήσεις των ηθοποιών , πολλαπλασιάζουν τις μετρικές σχέσεις που καθορίζουν την κίνηση και δίνουν την ιμπρεσσιονιστική εντύπωση της ταινίας.
- Την ίδια στιγμή όμως που ο Ιμπρεσιονισμός επιχειρεί να πολλαπλασιάσει την κίνηση και την ποσότητα των εικόνων («κίνηση, περισσότερη κίνηση»), ο Εξπρεσιονισμός φωνάζει με τη σειρά του: «φως, περισσότερο φως».
Φυσικά και σκιά.
Το μακιγιάζ των ηθοποιών, η επιλογή των χώρων και οι φωτισμοί έντονου κοντράστ υφαίνουν έναν «Γοτθικό» κόσμο.
Αυτά τα στοιχεία δίνουν μεγαλύτερο βάθος στο χώρο, και ορίζουν μια παραμορφωτική προοπτική που δραματοποιεί οπτικά τα γεγονότα.
Οι σκιές ζωντανεύουν, οι χώροι αποκτούν κάτι από την πνοή της εσωτερικής σύγκρουσης που λαμβάνει χώρα στην ψυχή του ήρωα.
- Ενώ η γεωμετρία και ο συντονισμός των κινήσεων στη γαλλική σχολή περιγράφουν ιμπρεσιονιστικά των χώρο, η «γοτθική» γεωμετρία του εξπρεσιονισμού συσσωρεύει το φως και το σκοτάδι δημιουργώντας οξείες γωνίες και κοφτερές καμπύλες, προεκτείνοντας έτσι τις γραμμές πέρα από κάθε μέτρο κατασκευάζοντας τον χώρο.
Η συνάντηση και ο συνδυασμός των δύο όψεων είναι μοναδική!
Η οπτική αυτή σύγκρουση φτάνει στη βίαιη κορύφωσή της στην τελευταία σκηνή της ταινίας και δένεται αρμονικά με την κορύφωση της ίδια της πλοκής (περιεχόμενο και μορφή είναι οπτικά αξεδιάλυτα μεταξύ τους).
Δυο ταυτόχρονες σκηνές εκτυλίσσονται μέσα από ένα συνεχώς επιταχυνόμενο παράλληλο μοντάζ, και οι δύο δράσεις τείνουν προς ένα κοινό τέλος, που ή θα περισώσει την αθωότητα του κόσμου ή θα αποθεώσει την πικρή γεύση της δόξας και του χρήματος.
Επιλογικά
Ο «Δυνατός Άνθρωπος» είναι μια οπτική αποθέωση του κινηματογράφου.
Η κίνηση και η όψη των εικόνων σε συνδυασμό με τη φανταστική μουσική του Super Trio Malenczuk Tuta Rutkowski, που γράφτηκε ειδικά για την ταινία, αποδεικνύουν (μόλις το 1929, φυσικά υπάρχουν και πολλά πολλά άλλα παραδείγματα ακόμη νωρίτερα χρονικά) πόσο εκφραστικές και γεμάτες νόημα και συναίσθημα μπορούν να είναι οι εικόνες, πόσο λίγο έχουν ανάγκη τον λόγο για να μείνουν εντυπωμένες σαν ανεξίτηλες διπλοτυπίες στο βλέμμα μας.
Γιώργος Παυλίδης.
1.jpg)
