Παρίσι 1942.
Η Γαλλία βρίσκεται υπό ναζιστική κατοχή και η κυβέρνηση Βισύ συνεργάζεται με την Γκεστάπο στις διώξεις των Εβραίων.
Ο έμπορος τέχνης Ρόμπερτ Κλάιν βρίσκει μια ιδανική ευκαιρία να κερδίσει χρήματα αγοράζοντας ακριβούς πίνακες σε εξευτελιστικές τιμές από Εβραίους που ξεπουλάνε.
Όταν μετά την επίσκεψη ενός πελάτη βρίσκει αφημένη στην πόρτα του μία εφημερίδα της εβραϊκής κοινότητας που φέρει το όνομα του ως συνδρομητή, διαπιστώνει την συνωνυμία του με κάποιον Εβραίο.
Τώρα ο κύριος Κλάιν θα πρέπει να αποδείξει την καθαρόαιμη γαλλική του καταγωγή και να βρει τον συνονόματο του για να λύσει την παρεξήγηση και για να γλυτώσει την δίωξη.
Μία από τις σημαντικότερες ταινίες του πολιτικοποιημένου Αμερικανού δημιουργού Joseph Losey με έναν διαφορετικό Αλέν Ντελόν σε μία από τις καλύτερες ερμηνείες του.
Ο μαρξιστής σκηνοθέτης, θύμα του μακαρθισμού και της περίφημης μαύρης λίστα του Χόλιγουντ, εξορίστηκε στην Αγγλία όπου χρησιμοποιώντας ενίοτε διάφορα ψευδώνυμα έκανε μία σειρά ιδεολογικά φορτισμένων ταινιών («Ο Υπηρέτης» κ.α.).
Στην πρώτη του γαλλόφωνη ταινία σε παραγωγή Αλέν Ντελόν και σενάριο Κώστα Γαβρά, θίγει των ζήτημα των εβραϊκών διώξεων στη Γαλλία του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, καυτηριάζοντας αιχμηρά την στάση των Γάλλων καθολικών απέναντι στους Γαλλοεβραίους συμπολίτες τους μέσω μιας πολιτικής αλληγορίας που παίρνει σάρκα και οστά στο πρόσωπο του κυρίου Κλάιν, ενός έμπορου τέχνης που μένει ανεπηρέαστος από το κλίμα πολιτικών αναταραχών του πολέμου.
Ο γοητευτικός μπον βιβέρ όχι μόνο αδιαφορεί για τα τεκταινόμενα συνεχίζοντας την πολυτελή ζωή του, αλλά βρίσκει και μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για πλουτισμό.
Την άνετη καθημερινότητα θα διαταράξει ένα γεγονός που αρχικά μοιάζει με σύμπτωση, σύμφωνα με την οποία το όνομα του συμπεριλαμβάνεται ανάμεσα στους συνδρομητές μιας εβραϊκής εφημερίδας.
Σύντομα αντιλαμβάνεται ότι πρόκειται για παρεξήγηση, αφού ανακαλύπτει την ύπαρξη ενός Εβραίου με το ίδιο ακριβώς ονοματεπώνυμο, κάτι που δεν πείθει ωστόσο τις αρχές.
Ο Κλάιν ξεκινά την αναζήτηση του αινιγματικού άντρα ώστε να αποδείξει την αλήθεια, αλλά όσο η ερευνά προχωρά τόσο ο ίδιος βυθίζεται σε ένα μυστήριο που περιπλέκεται ολοένα και περισσότερο αποκτώντας εφιαλτικές διαστάσεις.
Από την πρώτη κιόλας σκηνή, με κοντινά γκρο πλαν σε μια Εβραία που εξετάζεται με τον πιο ωμό τρόπο από έναν γιατρό προκειμένου να πιστοποιηθεί η φυλή της, ο Losey ξεκαθαρίζει τις τολμηρές προθέσεις του προμηνύοντας ότι η ταινία που θα ακολουθήσει δεν θα είναι μια ακαδημαϊκή αναφορά σε ιστορικά γεγονότα, αλλά μία σκοτεινή κατάδυση στην πιο μαύρη σελίδα της παγκόσμιας ιστορίας.
Επιλέγοντας για πρωταγωνιστή έναν κυνικό, αδίστακτο χαρακτήρα που ανήκει στην ελίτ της γαλλικής κοινωνίας, φέρει προ τον ευθυνών της ολόκληρη την κατοχική Γαλλία που δεν δίστασε να συνεργαστεί με τους Ναζί στέλνοντας απρόσκοπτα τους Εβραίους πολίτες της στην κόλαση του Άουσβιτς.
Ο τρόπος που διαλέγει να το κάνει τοποθετείται όπως σε όλες τις ταινίες του μακριά από συμβατικά πρότυπα.
Αρχικά κινείται με ελλειπτική αφήγησή και παγερά πλάνα στις ράγες ενός κοινωνικοπολιτικού δράματος σκιαγραφώντας τις κοινωνικές συνθήκες της εποχής και την ψυχοσύνθεση του ήρωα, αλλά εν συνεχεία αρχίζει να ξεφεύγει από τα ιστορικοπολιτικά πλαίσια ξεδιπλώνοντας έναν ολοένα και πιο σκοτεινό, καφκικό εφιάλτη που δίνει ξεκάθαρα διαστάσεις θρίλερ στο φιλμ.
Ο εγκλωβισμένος ήρωας μοιάζει βγαλμένος από το κινηματογραφικό σύμπαν του Αντονιόνι μόνο που εδώ δεν ψάχνει απεγνωσμένα την επικοινωνία, αλλά δικαιολογίες που θα εφησυχάσουν τη συνείδηση του χωρίς όμως να βρίσκει τίποτα παραπάνω από αβεβαιότητα και ενοχές που τον οδηγούν αργά, βασανιστικά σε ένα ψυχολογικό αδιέξοδο.
Μία επώδυνη διαδρομή σε έναν υπαρξιακό λαβύρινθο που όσο διαρκεί τόσα περισσότερα ερωτήματα εγείρει, ενώ οι απαντήσεις είναι τόσο ξεκάθαρες και τόσο θολές την ίδια στιγμή.
Παίζοντας συνεχώς αυτό το παιχνίδι της διαρκούς αναζήτησης ταυτότητας, ο Losey φέρνει τον ήρωα αντιμέτωπο με την σκληρή αλήθεια βάζοντας τον σε ένα ψυχοφθόρο μονόδρομο, που οδηγεί στην εξιλέωση (;) μέσω μίας επίγειας κόλασης όπως αυτή παρουσιάζεται στο συγκλονιστικό, ανοιχτό φινάλε.
Όπως οι περισσότερες ταινίες του στρατευμένου δημιουργού έτσι και «Ο Κύριος Κλάιν» ενόχλησε όταν πρωτοκυκλοφόρησε, βρίσκοντας ανέτοιμη την γαλλική κοινωνία να αποδεχτεί την ωμή αλήθεια με συνέπεια το φιλμ να αποσπάσει αρνητικές κριτικές.
Ωστόσο κέρδισε υποψηφιότητα για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες και με τη πάροδο των χρόνων η φήμη του αποκαταστάθηκε, ώστε σήμερα να θεωρείται πλέον από τις σημαντικότερες πολιτικές ταινίες των 70's.
Στους κινηματογράφους σε επανέκδοση από 26 Ιουλίου.
Γιάννης Αποστολίδης.
1.jpg)
