Θάνατος Αγγελόπουλου, βοή λαού, οργή μιντιακή.
Οργή υπό της έννοιας, τι όργια ακούσαμε από το κάθε ...όργιο.
Ομολογουμένως το καθυστερήσαμε λίγο το θέμα, πράγμα λογικό.
Όχι δεν θελήσαμε και μεις να το πάμε σε ...Αγγελοπουλικούς ρυθμούς.
Ήταν επιλογή μας, βλέποντας όλο το ελληνικό internet να προσπαθεί να καπηλευτεί τον θάνατο ενός σπουδαίου δημιουργού - για τον οποίο πολλοί εξ αυτών δεν είχαν τη παραμικρή ιδέα για το έργο και τη σπουδαιότητα του - γράφοντας το όνομα του στο τίτλο και προσελκύοντας επισκέψεις που δεν τους ανήκαν.
Ίσως έγινε για να το επεξεργαστούμε με καθαρότερο μυαλό, εξετάζοντας και κάποια άλλα γεγονότα πέρα από μια στείρα παράθεση βιογραφικού και συλληπητήριων λόγων.
Η οποία αρχικά δεν θα πρέπει να παραληφθεί.
Γεννήθηκε λοιπόν στην Αθήνα το 1935 και αρχικά έφυγε το 1961 στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε στη Σορβόννη μαθήματα γαλλικής φιλολογίας, φιλμογραφίας και εθνολογίας ενώ στη συνέχεια μαθήματα κινηματογράφου στη Σχολή Κινηματογράφου IDHEC και στο Musee de l' homme.
Ύστερα και από το 1964-1967, εργάστηκε ως κριτικός κινηματογράφου ενώ με τον ίδιο τον κινηματογράφο άρχισε να ασχολείται από το 1965.
Το 1968 παρουσίασε την πρώτη του μικρού μήκους ταινία ("Εκπομπή") η οποία κέρδισε το βραβείο κριτικών στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Από κει και πέρα ακολούθησαν ακόμα σπουδαιότερες διακρίσεις.
Το 1970 σκηνοθέτησε την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του, "Αναπαράσταση" με την οποία κέρδισε το πρώτο βραβείο, πάλι στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης, αποσπώντας διακρίσεις στο εξωτερικό με πιο σημαντική την ειδική μνεία της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (FIPRESCI) στο φεστιβάλ του Βερολίνου, σηματοδoτώντας τότε την αυγή του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου.
Έκτοτε, οι ταινίες του είχαν συμμετάσχει σε πολλά διεθνή φεστιβάλ έχoντας κερδίσει πολλά βραβεία, τα οποία τον καθιέρωσαν παγκοσμίως ως έναν από τους σπουδαιότερους σκηνοθέτες του σύγχρονου κινηματογράφου.
Απόδειξη και τα πολλά αφιερώματα που πραγματοποιήθηκαν ανά τα χρόνια και τίμησαν τη δουλειά του σκηνοθέτη, το ότι είχε αναγορευθεί επίτιμος διδάκτορας των Πανεπιστημίου των Βρυξελλών, του Πανεπιστημίου X Ναντέρ (Nanterre) στο Παρίσι και του Πανεπιστημίου του Έσσεξ (Essex).
Ενδεικτικά και όσον αφορά τα έργα του:
Μέρες του '36 (1972), βραβείο σκηνοθεσίας και φωτογραφίας στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης και ξανά μανά βραβείο FIPRESCI στο Βερολίνο.
Ο Θίασος (1975), καλύτερη ταινία, σκηνοθεσία, σενάριο. Α' Αντρικός και Γυναικείος ρόλος από την Πανελλήνια Ένωση Κριτικών Κιναματογράφου στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης και καλύτερη ταινία της δεκαετίας '70-'80 από την Ένωση Κριτικών της Ιταλίας.
Οι Κυνηγοί (1977), Βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ του Σικάγο, βραβείο της Ένωσης Τούρκων κριτικών και ...επίσημη συμμετοχή στο Φεστιβάλ των Καννών!
Η πρώτη πραγματικά μεγάλη διάκριση ήρθε όμως το 1980 με τον Μεγαλέξανδρο όπου και έλαβε το Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ της Βενετίας.
Ακολούθησε το 1983 μια τηλεταινία (Αθήνα - Επιστροφή στην Ακρόπολη) και ύστερα μια ακόμη μεγάλη βράβευση με το Βραβείο Σεναρίου στο Φεστιβάλ των Καννών, για το Ταξίδι Στα Κύθηρα (1984).
Ύστερα δεν ηρθαν οι Μέλισσες αλλά ...ο Μελισσοκόμος(1986) ενώ το Τοπίο Στην Ομίχλη του 1988 τσίμπησε Αργυρό Λιοντάρι Καλύτερης Σκηνοθεσίας στη Βενετία και βραβείο Felix καλύτερης Ευρωπαϊκής ταινίας.
Και φτάνουμε στα 90's με το Μετέωρο Βήμα του Πελαργού (1991) και άλλη μία τεράστια διάκριση για το Βλέμμα του Οδυσσέα (1995) με το μεγάλο βραβείο Κριτικής Επιτροπής στο Φεστιβάλ Καννών, άλλο ένα βραβείο FIPRESCI ενώ οι κριτικοί του Time το συμπεριέλαβαν τότε μέσα στις 100 καλύτερες ταινίες του Παγκόσμιου Κινηματογράφου.
Η σπουδαιότερη όμως διάκριση και επιβράβευση τόσο για τον ίδιο όσο και για το ελληνικό σινεμά ήταν ο Χρυσός Φοίνικας στο Φεστιβάλ των Καννών το 1998, για το Μια Αιωνιότητα και Μια Μέρα.
Έκτοτε προσπάθησε να ολοκληρώσει την τριλογία του με τα Λιβάδι που Δακρύζει (2003), Σκόνη του Χρόνου(2008) και Η άλλη Θάλασσα.
Χαρακτηριστικά του ήταν φυσικά τα αργόσυρτα πλάνα και τα γυρίσματα στη Φλώρινα και τις Πρέσπες.
Καταρχάς, είτε μας άρεσε είτε οχι σαν δημιουργός, το στίγμα του το άφησε από πολλές απόψεις.
Είτε είχε να κάνει με καλλιτεχνικά κριτήρια, είτε με σατιρικά και ατάκες της καθημερινότητας μας.
Σε προσωπικό επίπεδο, δεν είχα καταφέρει να δω κάποια ταινία του ...ολόκληρη (!) τουλάχιστον!
Μπορεί να φταίει πως όταν ήμουν μικρός, οι γονείς μου μού διηγήθηκαν εμπειρία τους όπου είχαν πάει σινεμά και είχαν δει τον Μεγαλέξανδρο...
...Και τους πήρε ο ύπνος!
Ε, τα άκουγα και γω αυτά από μικρός και μου έμεινε παιδικό τραύμα φαίνεται!
Τελοσπάντων, πέρα από τα προσωπικά μου βιώματα, είχε ένα δικό του στυλ κινηματογράφησης, δύσκολο όχι δυσνόητο που χρειάζονταν σίγουρα την υπομονή σου.
Ορισμένοι θα έλεγαν ότι έτσι όπως σκηνοθετούσε ήταν περισσότερο ένας καλός φωτογράφος παρά σκηνοθέτης.
Τώρα αν το πάμε σε κοινωνιολογικό επίπεδο...
Δεκαετίες τώρα, η απάντηση στο κράξιμο του εμπορικού ήταν: "Τι περίμενες ...κουλτούρα και Αγγελόπουλο;".
Αυτό σήμαινε δύο πράγματα.
Ότι πολύ εύκολα τον απορρίπταμε οι περισσότεροι, φυσικά χωρίς να τον έχουμε δει και δεύτερον ότι ένα ελληνικό σινεμά που συνήθως περιορίζονταν σε χαζοκωμωδίες τηλεοπτικής κατανάλωσης, το είχε εύκολο να θεωρεί κουλτούρα τον Αγγελόπουλο.
Στο βαθμό που αρκετοί άνθρωποι θέλοντας κάτι διαφορετικό, θεωρούσαν ότι με τον Αγγελόπουλο γνωρίζουν την σοβαρή τέχνη.
Αυτό μου θυμίζει κάτι νεόπλουτους Ελληνάρες με την πουράκλα και κάτι κυριλέ κυράτσες με ευφυία πεκινουά, που πάνε στις γκαλερί και τα μουσεία νομίζοντας ότι κάτι κατάφεραν.
Συμπέρασμα;
Το ντοκιμαντερίστικου ύφους και απαιτητικό σινεμά του, πρόσφερε πάρα πολλά στον ελληνικό κινηματογράφο, καθότι δεν βλέπεις και κάθε μέρα να βραβευόνται ελληνικές ταινίες με Χρυσούς Φοίνικες και Λιοντάρια, χώρια τις αναφορές και τα αφιερώματα στο εξωτερικό.
Τώρα αν όποιος δεν ταυτίζεται με τις κριτικές επιτροπές και την 'εγκυρότητα' των δημοσιογράφων/γραφιάδων, πρέπει να τον ρίχνουμε και στην πυρά, είναι ανούσιο.
Γιατί ακόμα και αν δεν είναι κάποιος ακαλλιέργητος και άμουσος, μπορεί να μην τον αγγίξουν το ίδιο κάποιες ταινίες και όλα είναι απλά θέμα διαφορετικής γνώμης, είτε λέγεσαι 'δημοσιογράφος' είτε απλός σινεφίλ.
Όσο για τα μίντια ας το αφήσουμε.
Οι κιτρινίλες, μεταμφιεσμένες και μη (περιοδικά, τηλεοπτικές εκπομπές κλπ.) παρουσιάστηκαν πάλι ψυχοπονιάρικες και ζήτημα είναι αν έχουν δει έστω και ένα απόσπασμα.
Λογικά θα ασχοληθούν όσο τους επιβάλλει ο τηλεοπτικός χρόνος ότι πρέπει να ασχοληθούν.
Το θέμα της ημέρας ή του τριήμερου δηλαδή και φύγαμε γι'άλλα, γιατί θέλουμε πιο φρέσκα πράγματα.
Προσοχή τηλεοπτικές Μπάρμπι, μη καταρρεύσουν τα κολλαγόνα, τα μπότοξ και οι πλαστικές απ'τα δάκρυα...
Όσο ζούσε, μάς πρόσφερε έστω και κατά λάθος ατάκες.
Γιατί τώρα που πέθανε να θεωρείται βέβηλο;
Ακούστηκαν βέβαια και καφρίλες του στυλ "τουλάχιστον είχε χιούμορ, γιατί αν δεν είχε ...θα αργοπέθαινε!"
Αν και συλλαμβάνεις τι θέλει να πει η ατάκα και καλό είναι να απομυθοποιούμε καμιά φορά τον θάνατο ...δεν ξέρω αν θα μας άρεσε να το ακούγαμε για δικό μας πρόσωπο.
Και είναι πολύ πιο ανυπόφορο να αργοπεθαίνεις.
Η σάτιρα διαθέτει και τα προνόμια της.
Κατέχει το αλάθητο και στέκει πάντα στο απυρόβλητο γιατί "όρια δεν έχει"...αλλά όπως φαίνεται καμιά φορά δεν έχει και χιούμορ.
Τώρα για τους άλλους που τους θίχτηκε η αισθητική και ξαφνικά γίναν υπέρμαχοι του Αγγελόπουλου...
Το ίντερνετ είναι μπάτε σκύλοι αλέστε και θέλει τους κανόνες του αλλά απ΄την άλλη είναι σύνηθες φαινόμενο να μπαινοβγαίνει ο καθένας, να γράφει το μακρύ του και το κοντό του και να την κάνει.
Ο κόσμος του ίντερνετ, του Twitter, του Facebook είναι του φαίνεσθαι και όχι του είσθε, οπότε αν και χρειάζονται κάποια όρια, ο καθένας έχει την ελευθερία να γράφει ότι θέλει και δεν νομίζω να προσφέρεται ο χώρος ούτε για αισθητική και καλλωπισμό γνώμης ούτε και για γενικεύσεις του στυλ "Οι σημερινοί εικοσάρηδες δεν έχουν αισθητική γιατί αυτή έχει διαμορφωθεί απ΄το ίντερνετ.
Αυτό ψάχτε το έξω για να το δείτε, η συμπεριφορά μέσω ίντερνετ δεν καθορίζει απόλυτα το άτομο, αν και θέλει και αυτή τα όρια της.
Όσο για τον Θόδωρο Αγγελόπουλο, ναι το έργο του θα συνεχίσει να ζει και όσο για την τελευταία του ταινία θα την ολοκληρώσει η κόρη του.
Σαν άνθρωπος δεν γνωρίζω τι κουσούρια μπορεί να είχε και αν θα έπρεπε να μας ενδιαφέρει αυτό.
Και το σίγουρο είναι πως είτε μάς λείψει είτε όχι, όσους δεν τους ένοιαζε το έργο του εν ζωή δεν θα τους νοιάξει ούτε και τώρα.
Και ας κλαίγονται ότι χάσαμε έναν μεγάλο δημιουργό κλπ.
Οι υπόλοιποι ας κρατήσουμε αυτή την σκηνή παρακάτω, μαζί με έναν άλλον μεγάλο που χάσαμε πρόφατα:
1.jpg)
